معرفی ساز دوتار

در برخی از رساله‌های قدیم موسیقی ایران دوتار را با عنوان تنبور یا تمبوره نیز معرفی کرده اند و آن را یکی از ساز‌های متداول ایران قدیم می‌دانند. امروزه دوتار یک ساز مرسوم در نواحی ایران است و در دسته ساز‌های زهی مضرابی مقید قرار می‌گیرد که با انگشتان دست نواخته می‌شود. این ساز در مناطقی مثل شرق و شمال خراسان، منطقه‌ی ترکمن نشین و کتول در استان گلستان و نیز شرق مازندران متداول است. پس می‌توان گفت که حوزه‌ی رواج دوتار شمال شرقی ایران است.
 

ویژگی‌های ظاهری و ساختاری دوتار

دوتار‌های متداول در نواحی مختلف ایران با حفظ ویژگی‌های اصلی مشترک، تفاوت‌هایی در ساختار دارند و همه‌ دارای کاسه‌ی طنینی یکپارچه به شکل تقریبا نیمه گلابی هستند که روی دهانه‌ی کاسه با صفحه‌ی چوبی پوشیده شده است. کاسه‌ی طنینی به دسته‌ای نسبتا طویل متصل است که روی آن دستان‌ها بسته می‌شوند. این ساز دارای دو وتر (سیم)، دو گوشی، سیم گیر، خرک، شیطانک و … است.

کوک دوتار

برای ثبت کوک‌های دوتار صدای دست باز وتر اول را نت دو فرض می‌کنند. با این حساب متداول‌ترین کوک‌های دوتار شرق و شمال خراسان، ترکمن صحرا، کتول و شرق مازندران به صورت زیر هستند: