ورود
معرفی
معرفی ساز تنبک
ساز تنبک از مهمترین سازهای کوبه ای -پوستی ایران به شمار می رود که در ارکستر ایرانی نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. این ساز پوستی، از نظر سازشناسی جزء طبل‌های جام شکل محسوب می‌شود.
نام این ساز در منابع به صورتهای تُمبَک، تُبتَک، تُنبیک، تنبوک، دُنبک، دُمبرک، دُمبُلک، تُبنُک، دُمبک، خُنبَک و تینبَک نیز آمده است که امروزه آن را «ضرب» نیز می‌نامند.
همانطور که اشاره شد تنبک را در دسته ساز های کوبه ای جای می دهند که در بین برخی به اصطلاح ضرب نیز شناخته می شود. بخش اصلی تنبک شامل پوست، دهانه بزرگتر، تنه، نفیر یا گلویی، کالیبر یا دهانه کوچک هستند.
از دیگر ساز های جامی شکل که در کشور های دیگر نیز رایج است می توانیم دار بوکا در کشورهای عربی و ترکیه و ساز زیر بغلی در افغانستان را نام ببریم.
سازندگان تنبک را به صورت یک تکه از چوب درختان گردو، افرا و توت می سازند اگرچه می توانید در آن، قسمت تنه (حجیم تر) و نفیر (باریک تر) را ببینید.
تاریخچه تنبک :
اولین نمونه ضبط هایی که از این ساز در دست می باشد مربوط به زمان قاجار است (بین سال های ۱۲۵۸ تا ۱۲۹۳ ه ش).
پیشینه تنبک با نام‌های پهلوی دمبلک به پیش از اسلام می‌رسد و بنابر نظر دکتر معین دمبک صورت دگرگون‌شدهٔ همین نام است. به نظر برخی موسیقی‌دان‌های قدیمی ایران
مانند فارابی زادگاه تنبک در مناطق غربی ایران است.
اولین شواهد تاریخی از ضبط صدای تنبک که در دست است به زمان قاجار در سال های ۱۲۵۸ تا ۱۲۹۳ ه ش بر می گردد.
مستنداتی نیز درباره قدمت بالای تنبک در تمدن های کهن ایران زمین به دست آمده است که طبق آن این ساز حتی در تمدن عیلام نیز از جمله عناصر موسیقیایی بوده است.
هم چنین بر اساس شواهدی که در کتاب هایی همچون هزار سال وزن در موسیقی ایران به چشم می خورد، اشاره به کاربرد تنبک در زمان اشکانیان داشته است.
گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی بر تکامل این ساز نیز تاثیر بسیاری داشته که با تلاش های استاد حسین تهرانی تنبک بعنوان سازی مستقل و تکنواز در موسیقی ایران شناخته
شد. اگرچه در دوران قاجار این ساز فقط نقش همراهی کننده با سایر ساز هایی همچون تار، سنتور، کمانچه و… داشت.
مولانا نیز در اشعار خود به این ساز اشاره کرده است: