دَمام، سازیست که در تقسیم‌بندی سازها جزو سازهای کوبه‌ای است با نوسان پوست به صدا در می‌آید و در دسته سازهای کوبه‌ای استوانه‌ای شکل قرار می‌گیرد. دمام بیشتر در جنوب ایران به ویژه در بوشهر ، بندر ریگ، بندر گناوه، آبادان، برازجان و بندر دیر و بندرعباس و دیگر شهرهای جنوبی رایج است. دمام زنی به همراه سنج و شیپور است.

منشأ و تاریخچه

آنچه از تصویر نگاری‌های گذشته مشهود است حداقل در ۴۰۰۰ سال پیش در میانرودان و مصر طبل‌هایی یافت می‌شده که بعضی ازآن تاکنون به یادگار مانده‌است. در طول تاریخ مردم طبل‌ها را وسیله‌ای جادویی و قابل ستایش می‌شمردند و آن را به منظور دفع بدبختی و شومی یا به هنگام فراخوان ارواح پاک می‌نواختند. طبل‌ها برای اعلام خبر امور نظامی هم به کار رفته‌اند، همانگونه که برای آواز و پایکوبی نیز مورد استفاده فراوان داشتند. دمام نیز از این امور در طول تاریخ مستثنی نبوده‌است. طناب پیچی دمام به شکل Y بوده که شبیه به سازهای کوبه‌ای آفریقا و هندی می‌باشد. ظاهراً نام این ساز را از صدای آن تقلید کرده‌اند. از جمله سازهای کوبه‌ای جنوب ایران خصوصاً بوشهر و بندر گناوه دمام است. دمام در مراسم آیینی گوناگون در جنوب ایران کاربرد داشته‌است که از آن جمله می‌توان به سنج و دمام، زار، نیمه‌های دریایی (زمزمه‌هایی هنگام صید)، دم دم سحری و سبالو اشاره کرد.

اجزاء سازنده

• پیپ، به بدنه استوانه‌ای شکل دمام بدون پوست بند و چمبره اطلاق می‌شود. پیپ‌های یک تکه چوبی را کلاً به «پیپ گُرمی» می‌شناسند. پیپ گُرم، قطعه‌ای از تنه یک درخت است که درون آن را خالی می‌نمودند و روی آن را صیقل داده و برای استحکام و زیبایی روی آن را روغن ورنیس می‌زدند.

• چمبره (چمپره)، حلقه‌ای است از جنس میله‌های باریک فلزی یا نی‌های خاص به نام بمبو، نی باز یا خیزران که آن را مدور می‌سازند. برای اینکه این نی قابل انعطاف باشد، آن را در آب می‌گذارند تا نرم شود، سپس آن را مدور کرده با بند دو سر آن را می‌بندند و اصطلاحاً آن را «لکه‌پیچی» می‌کنند. این عمل که به معنی پیچاندن تکه‌های پارچه یا الیاف به دور چمبره می‌باشد، آنقدر ادامه می‌یابد تا قطر نی یا میله به حدود سه سانتیمتر برسد. هر دمام چهار چمبره دارد، که دو تا دو تا هم اندازه‌اند. چمبره‌ای که ابتدا بر روی پوست قرار می‌گیرد باید کوچکتر باشد. چمبره‌ها در کل باید اندکی از دهانه دمام بزرگتر باشند. چمبره‌ها در کل به منظور نگهداری پوست‌ها در نظر گرفته می‌شوند تا بتوان توسط بندی که در آن می‌گذرانند پوست دمام را کشید و دمام‌ها را کوک کرد.

• پوست، برای ساخت دمام معمولاً از پوست بز پس از دباغی و زایل کردن موها استفاده می‌شود، هرچند گاهی در گذشته از پوست آهو نیز استفاده شده‌است.

بند، برای ساخت دمام از بندهای الیافی استفاده می‌شود. این الیاف معمولاً از محصول درخت‌های خرما یا نارگیل است که از انواع آن می‌توان بند گش یا کمبال را نام برد. این نوع بند را نیز از کشورهای آفریقایی یا شهر بمبئی می‌آوردند