ساز هنگ یا هنگ‌درام، نوعی ساز کوبه‌ای در طبقه خودصداها است، که برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ توسط فلیکس رونِر و سابینا شِرر در شهر برن در کشور سوئیس ساخته شد.

گفته می‌شود قبل از ابداع ساز هنگ درام، سازهای دیگری به نام SteelPan با بدنه کاملاً فلزی و ساختار ابتدایی حدود ۱۷۰۰ میلادی در آفریقا و آمریکای جنوبی و بعد از آن از گالن‌های فلزی (گالن‌هایی با ظرفیت ۵۵ گالن) خالی ساخته شده که در جشن‌ها و مراسم طرفداران پر و پا قرصی داشته‌است و به نوازندگان آن ” پن ایست ” (Panists) گفته می‌شود.

اجزا ساز هنگدرام

ساز هنگ از دو قسمت کاملاً جداگانه فلزی ساخته شده. قوس بالایی و پایینی. قوسِ بالایی که نت‌ها بر روی این قوس چیده شده و به آن "طرفِ دینگ" (Ding Side) گفته می‌شود. طرف دیگر قوس زیرین می‌باشد که دارای یک سوراخ بزرگ در مرکز آن است، این قسمت را گو (Gu Side) می‌نامند.

نت اصلی ساز هنگدرام یا دینگ

نت اصلی ساز هنگ درام یا «دینگ»، پایین‌ترین نت از نظر اکتاو صدایی یا به عبارتی بم‌ترین صدا را تولید می‌کند؛ که معمولاً ارتباطی با ساختار گام یا همان Scale (ساختار نت‌ها) ندارد؛ و دیده شده‌است که با مجموعه نت‌های ثابت برای دو ساز مختلف، دینگ با نت متفاوتی ساخته می‌شود. در روش نوشتاری نت‌ها، نت دینگ با یک علامت از باقی نت‌ها جدا می‌شود. مثلاً

D / A C D E F G A

این مثال نشان می‌دهد که، نت اصلی یا همان دینگ شامل نت D یا در فارسی «ر» RE می‌باشد.

نت‌های ساز هنگ درام

هر نت بر روی ساز هنگ درام دارای فضای مشخصی است که به آن Tone Field هم گفته می‌شود. معمولاً به فرم دایره یا بیضی ست. تحقیقات جدید در زمینهٔ فرم نت‌ها این را نشان می‌دهد که فرم بیضی برای Tone Field نت‌های هنگ درام، نتیجه بهتری در زمینه انتشار، حجم و پایداری صدا ی هنگدرام ایجاد می‌کند. همچنین امکان بیشتری در ایجاد افکت‌های صوتی را فراهم می‌کند؛ که در این موارد بیشتر توضیح خواهیم داد. بدست آوردن اندازه صحیح تن فیلدها برای ایجاد آن روی بدنه ساز بسیار دقیق و حساس است و هر سانتی‌متر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

کوک کردن نت‌های ساز

مهمترین و پیچیده‌ترین مرحله بعد از ساخت ساز هنگ درام کوک نت هاست. به‌طور کلی بیش ۶۵ درصد از مجموعه تلاش در ساخت و تولید ساز هنگدرام به مرحله کوک کردن مربوط می‌شود و این درصد بالا حاکی از اهمیت این مرحله است.

تعداد نت‌ها در ساز هنگدرام

در نسخه‌های نرمال ساز هنگ درام و هپی درام، صفحه بالایی دارای یک نت دینگ و ۷ نت دیگر در روی بدنه قوس بالایی است؛ ولی امروزه سازندگان با تغییراتی در تعداد نت‌ها روی بدنه تعداد نت‌ها را به هم ۱۳ رسانده‌اند. البته لازم است ذکر شود بالا رفتن تعداد نت‌ها طبیعتاً برای نوازندگان هنگ امکان مثبتی است ولی به دلیل محدودیت فضای روی ساز نت‌های هنگ درام، زیر تر و به اکتاوهای بالاتر هدایت خواهند شد.